Những ngày cuối tháng 10, các bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 đã phẫu thuật cấp cứu và điều trị, hồi sức thành công cho bệnh nhân Ngô Thị Luyến (32 tuổi, trú tại xã Nhã Nam, tỉnh Bắc Ninh) nhập viện trong tình trạng phù toàn thân, khó thở, tăng huyết áp, tràn dịch đa màng, phù phổi có nguy cơ phù phổi cấp (trước, trong và sau mổ) do biến chứng của Hội chứng Gương (Mirror Syndrome) gây ra. Đây là một căn bệnh đặc biệt nguy hiểm và hiếm gặp trong thai kỳ được ghi nhận lần đầu tiên tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1. Việc điều trị thành công và không để lại bất kỳ di chứng nào cho bệnh nhân đã đánh dấu bước tiến quan trọng trong năng lực chẩn đoán và điều trị các bệnh lý sản khoa phức tạp của đội ngũ y bác sỹ Bệnh viện.         

Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện thăm hỏi sức khoẻ bệnh nhân Luyến khi điều trị tại Khoa Sản II         

Từ Đài Loan trở về trong cơn nguy kịch         

Chia sẻ về hành trình mang thai đầy thử thách của mình, chị Ngô Thị Luyến cho biết: “Những năm gần đây tôi sinh sống và làm việc tại Đài Loan. Lần mang thai thứ 03 này, khi làm xét nghiệm sàng lọc dị tật ở tuần thứ 18 thai kỳ thì bác sỹ thông báo thai nhi nguy cơ cao mắc Hội chứng Down và tư vấn nên chọc ối để xét nghiệm nhiễm sắc thể. Tuy nhiên kết quả xét nghiệm chọc ối ở tuần 22 thai kỳ không phát hiện bất thường nên tôi yên tâm tiếp tục dưỡng thai. Tới tuần 25 thai kỳ, tôi thấy tức bụng, người mỏi mệt, hơi khó thở nên đi siêu âm, bác sỹ thông báo thai nhi có dấu hiệu bất thường và khuyên tôi nên làm xét nghiệm sàng lọc chuyên sâu hơn. Lần này kết quả phát hiện thai nhi bị phù nên không thể giữ thai được nữa. Thời điểm mới biết tin, tôi rất đau buồn nhưng vì thai đã trên 06 tháng, thủ tục đình chỉ thai tại Đài Loan rất phức tạp nên bác sỹ khuyên tôi nên về Việt Nam để được thăm khám và xử trí càng sớm càng tốt”.         

Bước sang tuần 26 thai kỳ, Chị Luyến thu xếp trở về Việt Nam và không ngờ rằng sức khỏe của mình lại suy giảm nhanh đến vậy. Chỉ 01 ngày sau khi về nước, Chị Luyến thấy toàn thân phù to, khó thở nên đã đến Trung tâm Chẩn đoán trước sinh - Bệnh viện Phụ Sản Trung ương siêu âm, xét nghiệm và được kết luận sau khi hội chẩn là thai 26 tuần 05 ngày bị phù, bất thường tim thai, theo dõi Hội chứng Ebstein, theo dõi thiếu máu thai nhi, thiểu ối và có chỉ định đình chỉ thai nghén. Khi về quê chuẩn bị đồ cùng người nhà lên Hà Nội nhập viện thì chị Luyến thấy khó thở hơn, mệt mỏi, không thể đi ra Bệnh viện Phụ Sản Trung ương nên người nhà đã đưa chị Luyến vào cấp cứu tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1.          

Ngay sau khi nhập viện, bệnh nhân Luyến được khám lâm sàng, cận lâm sàng và làm các xét nghiệm cần thiết để chuẩn bị đình chỉ thai nghén. Tuy nhiên, nhận thấy kết quả siêu âm và chụp X-quang của bệnh nhân bất thường, bệnh nhân thấy khó thở nhiều nên các bác sỹ đã mời Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện chủ trì hội chẩn và đưa ra hướng xử trí thích hợp.           

Tình trạng bệnh nhân Luyến lúc hội chẩn hết sức nghiêm trọng: mệt mỏi, khó thở, toàn thân phù to, mạch 92 lần/phút, huyết áp 150/90mmHg, nhịp thở 30 lần/phút, ho khi thay đổi tư thế. Phổi có hội chứng 03 giảm vùng hai đáy phổi, có ran ẩm vừa hạt. Siêu âm thai 27 tuần bị phù thai rau, rau bám mặt trước xuống thấp đến lỗ trong cổ tử cung. Siêu âm Mẹ có dịch tự do trong ổ bụng, tràn dịch màng phổi 02 bên. Kết quả chụp X-quang tim phổi thấy hình ảnh tràn dịch màng phổi 02 bên, rải rác các nốt mờ 02 trường phổi (phù mô kẽ). Kết quả xét nghiệm protein niệu âm tính; xét nghiệm huyết học, sinh hoá trong giới hạn bình thường.          

Sau khi phân tích toàn diện các kết quả thăm khám lâm sàng, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, Hội đồng chuyên môn kết luận: Thai 27 tuần phù thai rau, rau tiền đạo trên thai phụ bị phù phổi, suy hô hấp do Hội chứng Gương (Mirror Syndrome) - một căn bệnh rất hiếm gặp và nguy hiểm có nguy cơ biến chứng phù phổi cấp và suy tim cấp trước, trong và sau can thiệp lấy thai. Tiên lượng tình trạng rất nặng, bệnh nhân có chỉ định mổ cấp cứu; các bác sỹ cũng sẵn sàng chuẩn bị các phương án và phương tiện để phòng chống các biến chứng có thể xảy ra.          

Điều trị thành công ca bệnh hiếm gặp         

Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đánh giá đúng mức độ của bệnh và phối hợp nhịp nhàng của toàn bộ ê-kíp phẫu thuật gồm: Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện; Bác sỹ CKI Tăng Thị Mai Linh - Khoa Đẻ và Bác sỹ CKII Nguyễn Văn Trà - Phó Trưởng Khoa, Phụ trách Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức, các diễn biến phức tạp trong ca phẫu thuật đều được xử trí theo các phương án đã chuẩn bị trước nên bệnh nhân không bị biến chứng phù phổi cấp, không bị mất nhiều máu, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân trong suốt quá trình can thiệp.         

Kíp phẫu thuật đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân trong suốt quá trình can thiệp         

Tuy nhiên, quá trình hồi sức sau mổ cho bệnh nhân Luyến cũng hết sức phức tạp, bệnh nhân bị suy hô hấp do phù phổi, vô niệu, giảm Albumin máu. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi, hồi sức tích cực tại Phòng Hồi sức hậu phẫu của Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức để chống suy hô hấp cấp tiến triển do phù phổi cấp, do suy tim; chống suy thận và các cơ quan khác bằng thở oxy, lợi tiểu, bù máu, huyết tương, dịch, Albumin… Sau 04 ngày được điều trị và chăm sóc đặc biệt, bệnh nhân Luyến đã qua cơn nguy kịch và được chuyển về Khoa Sản II để các y bác sỹ theo dõi toàn trạng. 07 ngày sau phẫu thuật, bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, hết khó thở, vận động nhẹ nhàng bên giường bệnh.          

Bệnh nhân Luyến được theo dõi, hồi sức tích cực tại Phòng Hồi sức hậu phẫu của Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức         

Giờ đây, khi sức khỏe dần hồi phục, ánh mắt Chị Luyến ánh lên niềm tin và biết ơn. Với Chị, Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 không chỉ là nơi điều trị mà còn là nơi đã tái sinh cuộc đời mình “Ban đầu tôi chỉ nghĩ do thai to chèn ép gây khó thở và mang bầu những tháng cuối nên người bị phù to chứ không nghĩ mình mắc hội chứng đặc biệt nguy hiểm là Hội chứng Gương khiến bị tràn dịch màng phổi, phù phổi. Được biết đây là ca bệnh rất hiếm gặp nhưng tôi đã được điều trị thành công mà không để lại di chứng gì. Tôi biết nếu không có sự tận tâm, hết lòng cứu chữa của các y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1, có lẽ hôm nay tôi đã không còn cơ hội nói lời cảm ơn này. Tôi thực sự biết ơn các y bác sỹ Bệnh viện, đặc biệt là Bác sỹ Lê Công Tước đã chẩn đoán ra căn bệnh tôi mắc phải và luôn quan tâm, theo dõi sức khoẻ của tôi trong suốt thời gian điều trị. Các y bác sỹ Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 đã cho tôi thêm niềm tin rằng giữa cuộc đời này vẫn luôn có những phép màu mang tên lòng nhân ái và y đức” - Chị Luyến xúc động bày tỏ.          

Hội chứng Gương - Căn bệnh hiếm gặp trong thai kỳ, khó chẩn đoán cũng như điều trị         

Trao đổi với Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 cũng là người chủ trì hội chẩn, trực tiếp phẫu thuật và chỉ đạo hồi sức, điều trị hậu phẫu cho bệnh nhân Ngô Thị Luyến, được biết: Hội chứng Gương (Mirror Syndrome) là bệnh lý sản khoa hiếm gặp, để chỉ tình trạng phù của người Mẹ “phản chiếu” tình trạng phù của thai nhi. Dấu hiệu đặc trưng là thai nhi (tuổi thai ở quý II và Quý III của thai kỳ) bị phù toàn thân, tràn dịch màng bụng, màng phổi đồng thời người mẹ cũng xuất hiện các triệu chứng bệnh lý tương tự như phù toàn thân, tràn dịch đa màng (màng bụng, màng phổi) như ở thai nhi. Chính vì hiện tượng mẹ “phản chiếu” bệnh lý của thai nhi mà y văn gọi đây là Hội chứng Gương.         

Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 chia sẻ thông tin về căn bệnh hiếm gặp và nguy hiểm Hội chứng Gương (Mirror Syndrome)         

Điều đáng nói, hiện nay các sách y khoa, tài liệu giảng dạy cho tới các hướng dẫn chẩn đoán điều trị của Bộ Y tế chưa có hướng dẫn về chẩn đoán điều trị Hội chứng Gương mà chỉ có các bài đăng trên Tạp chí Phụ - Sản của nước ngoài. Thực tế, việc chẩn đoán cũng gặp không ít khó khăn do Hội chứng Gương dễ nhầm lẫn với bệnh lý tiền sản giật bởi đều có biểu hiện phù và tăng huyết áp ở thai phụ. Nếu nhầm sang tiền sản giật và chỉ tập trung xử trí theo hướng đó, bác sỹ có thể sẽ bỏ sót sự theo dõi và điều trị phòng biến chứng phù phổi cấp và suy tim cấp do Hội chứng Gương gây ra. Hội chứng Gương nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời, đúng phương pháp sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm dẫn tới tử vong như: tiền sản giật nặng, phù phổi cấp, suy tim cấp, suy thận cấp, rối loạn đông máu. Chính vì tính chất đặc biệt hiếm gặp và diễn biến phức tạp, mỗi ca bệnh Hội chứng Gương là một thử thách lớn trong chẩn đoán và điều trị đối với các bác sỹ sản khoa.         

Trường hợp của bệnh nhân Ngô Thị Luyến là một ví dụ điển hình cho thách thức đó. Tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1, bệnh lý Phù thai rau ở 03 tháng cuối thai kỳ là bệnh lý không hiếm gặp. Tuy nhiên phù thai rau tiến triển thành Hội chứng Gương, khiến người Mẹ bị suy hô hấp, tràn dịch đa màng thì đây là ca bệnh đầu tiên được điều trị tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 kể từ khi thành lập tới nay. Nhờ chuyên môn vững vàng và sự nhạy bén trong chẩn đoán, ca bệnh đã được phát hiện kịp thời và xử trí hiệu quả, tránh được những biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân.         

Khuyến cáo cho thai phụ và cơ sở y tế         

Qua đây, Thầy thuốc ưu tú - Bác sỹ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện cũng có khuyến cáo rằng:         

Đối với thai phụ: Trong thai kỳ, người mẹ cần được siêu âm hình thái thai nhi định kỳ, kết hợp làm các xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn như NIPT. Khi cần thiết nên thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu như chọc ối, xét nghiệm miễn dịch, virus, vi khuẩn để phát hiện, chẩn đoán bệnh lý phù thai. Nếu phát hiện phù thai thì thai phụ phải được theo dõi chặt chẽ và làm thêm các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cần thiết để phát hiện Hội chứng Gương, từ đó can thiệp sớm, tránh biến chứng nguy hiểm cho người Mẹ.          

Đối với các cơ sở y tế: Hội chứng Gương hiếm gặp và rất nguy hiểm, do đó khi phát hiện trường hợp phù thai có biến chứng nghi ngờ Hội chứng Gương thì tùy theo điều kiện trang thiết bị và nhân lực, nếu cơ sở y tế tuyến dưới không đủ khả năng xử trí an toàn thì nên chuyển tuyến cho phù hợp, đặc biệt đối với các bệnh nhân đã có biến chứng suy hô hấp do Hội chứng Gương. Việc chuyển tuyến cũng cần được thực hiện càng sớm càng tốt và đảm bảo an toàn sức khoẻ tối đa cho người bệnh trên đường di chuyển.         

Hiền Chúc